دکتر منصور غلامی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: از سال گذشته یکی از کمیاب‌ترین مدل انتشار یک بیماری با شیوع گسترده تحت عنوان کرونا، کشور ما و سایر کشورهای دنیا را درگیر کرد و فارغ از اینکه مجموعه وزارت بهداشت کشور به سرعت توانستند به این موضوع ورود پیدا کنند، مجموعه‌های دانشگاهی نیز همانند بسیاری از مراکزی که نیازمند تجمع افراد برای انجام فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی،علمی و آموزشی بود با فاصله حدود یک هفته فعالیت‌های حضوری خود را متوقف کردند، این در حالی بود که پیش بینی از روند ویروس وجود نداشت.
وی اظهار کرد: در فاصله حدود ۱۰ روز همه دانشگاه‌های ما توانستند آموزش‌های غیرحضوری خود را شروع کنند و به تدریج دانشجویانی که برای یک بازه زمانی مشخص دانشگاه را ترک کرده بودند به تدریج و با سرعت بالا مجددا به محیط‌های دانشگاهی وصل شدند.
وزیر علوم خاطرنشان کرد: دانشگاه‌های ما با کمک زیرساخت‌ها، امکانات فنی و نیروی انسانی متخصص شرایط متفاوتی در ارائه آموزش های مجازی داشتند اما با این وجود تا پایان اسفند ماه تقریبا اکثریت قابل قبولی از این مراکز توانستند دانشجویان خود را از طریق سیستم‌های آموزش مجازی به اساتید متصل و دروس آموزشی خود را آغاز کنند.
برگزاری مجازی بیش از ۹۵ درصد دروس دانشگاهی
دکتر غلامی خاطرنشان کرد: اگر قبل از شیوع ویروس کرونا می‌خواستیم در خصوص آموزش مجازی در دانشگاه‌ها صحبت کنیم شرایط آن غیرقابل پیش بینی بود. چرا که بطورکلی مراکز آموزش عالی ما پیش بینی برای این موضوع نکرده بودند اما با استفاده از توان علمی اساتید و دانشجویان این امر به خوبی پیش رفت و اساتید جوان ما با کمک مهارت‌ها و با تجارب، توانستند جمع موثری از تیم آموزشی را در دانشگاه‌ها فراهم آورند؛ به طوری که بیش از ۹۵ درصد کلاس‌های دروس دانشگاهی به صورت مجازی برگزار شد، در حال حاضر دانشگاه‌ها در حال برگزاری امتحانات خود هستند و طی روزهای آینده فرآیند ارزشیابی فعالیت دانشجویان در طول ترم را انجام خواهند داد.
وی تاکید کرد: در حال حاضر وزارت علوم و دانشگاه‌ها هر کدام دستورالعمل‌های متعددی در خصوص نحوه امتحانات پایان ترم را تنظیم و به اجرا درآوردند و وزارت علوم صرفا یک ستاد هماهنگ کننده و ناظر بر مصوبات عمومی آموزش عالی است. به همین جهت دانشگاه‌ها در چهارچوب ضوابط و مقررات اختیار و استقلال لازم در حوزه فعالیت‌های خود را داشتند.
وزیر علوم تاکید کرد: ما با رصد فعالیت دانشگاه‌های دنیا به ویژه دانشگاه‌های برخی کشورهای توسعه یافته دریافتیم که آنها نیز تقریبا فرآیند ما را طی کردند. تفاوت‌ها شاید در دسترسی بیشتر و بهتر آنها به زیرساخت‌ها و امکانات سخت افزاری بوده است اما در برنامه ریزی، مدیریت و برخورد با موضوع تقریبا مثل هم بودیم. به طوری که دانشگاه‌های ما هیچ روش استاندارد و خوبی را برای جلوگیری از توقف فعالیت‌های آموزشی در دانشگاه‌ها به کار گرفتند.
وضعیت دانشگاه‌ها در نیم سال آینده
وزیر علوم به پیش بینی‌های وزارت علوم از وضعیت دانشگاه‌ها در نیم سال آینده اشاره کرد و گفت: پیش بینی‌های ما در این خصوص بیشتر متکی به نظرات وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا است. بنابراین یکی از عوامل و محورهای اصلی برای اینکه به ما بگوید ما با چه شرایط و وضعیتی روبرو هستیم این ستاد می‌باشد.
باید آموزش مجازی را با دقت ادامه دهیم
به گفته دکتر غلامی، اما آنچه که ما می‌شنویم و در جلسات نیز صحبت می‌شود با احتیاط بسیار بالا فرض را باید بر این بگذاریم که سال آینده نیز با تهدید شیوع کرونا ویروس مواجه هستیم و اگر برنامه ریزی خود را با دقت انجام بدهیم نیز باید آموزش مجازی را با دقت ادامه دهیم. اگر این بیماری برطرف شد طبیعی است که روش حضوری دانشگاه‌ها به عنوان یک روش سنتی و مرسوم دانشگاه‌ها است و لازم نیست برنامه زیادی را تدارک ببینیم. همین که محیط‌های دانشگاهی از نظر رفاهی پذیرای دانشجویان باشد موضوع قابل حل است.
آماده باش دانشگاه‌ها برای برگزاری مجازی امتحانات
وزیر علوم با بیان اینکه در حال حاضر دانشگاه‌ها در حال آماده شدن تا ترم آینده به صورت مجازی برگزار کنند، گفت: در این خصوص دستورالعملی از سوی معاونت آموزشی وزارت علوم به دانشگاه‌ها ارسال خواهد شد که در آن تکلیف دروس عملی و دروسی که نیاز به حضور عملی دانشجویان دارد، تعیین تکلیف شود. البته دانشگاه‌ها با تدابیری که می‌اندیشند می‌توانند این کلاس‌ها را برگزار کنند،چرا که دانشجویانی که در شرف فارغ التحصیلی هستند باید تمام دروس خود را برگزار کنند. در مجموع نیم سال آتی یک نیم سالی است با پیش بینی آموزش مجازی و تنها بخشی از دروس به صورت حضوری که عملا تحت عنوان آموزش ترکیبی یاد می‌شود، برگزار خواهد شد.
ارزیابی مجازی دانشجویان
دکتر غلامی در خصوص نحوه ارزیابی و برگزاری امتحانات نیم سال جاری دانشجویان نیز گفت: اساتید از گذشته نیز محور تصمیم گیری در خصوص نحوه ارزیابی دانشجویان بودند بنابراین برخی از آنها ارزیابی دانشجویان را در طول ترم انجام می‌دهند و بخشی را نیز در امتحانات پایان ترم تعیین تکلیف می‌نمودند اما در ترم جاری این اختیار با اساتید است که به چه نحوی باید دانشجو را ارزیابی کنند. توصیه ما در این خصوص به همه اساتید به خصوص اساتید جوان ابلاغ شده است و مدل‌هایی را برای نحوه برگزاری امتحانات اعلام کردیم که در این ابلاغیه سه مدل ارزیابی پیشنهاد شد با این وجود در نهایت ارزیابی‌ها توسط اعضای هیات علمی انجام می‌شود.
وزیر علوم گفت: ما تصور می‌کنیم ارزیابی‌های پایان ترم دانشجویان یک ارزیابی قابل قبول و کیفی است. فارغ از اینکه گاهی نقد و نقص‌هایی را برای امتحان مجازی مطرح می‌کنند که ما چهارچوب‌های کلی آن را به دانشگاه‌ها ابلاغ کردیم.
وزیر علوم در خصوص میزان کیفیت آموزش در شیوه مجازی، تاکید کرد: طی مدت آموزش مجازی دانشگاه‌ها شرایط به گونه‌ای پیش رفت که بسیاری از ابهامات آموزش مجازی برطرف شد و اساتید بر خلاف دوره‌های حضوری آنچه که در توان علمی داشتند در اختیار فضای مجازی قرار دادند. حتی اساتیدی که برخط نیستند فایل‌های خود را ذخیره می‌کنند و به راحتی قابل دسترسی برای همه دانشجویان است. بنابراین اعضای هیات علمی متوجه این موضوع هستند که آنچه که ارائه می‌دهند در تمامی دانشگاه‌های کشور دست به دست خواهد شد و دقت بالایی صورت گرفته است.
دکتر غلامی گفت: من مطمئن هستم تلاش تمامی اعضای هیات علمی این است که آنچه را که عرضه می‌کنند با کیفیت بالا و با حداکثر کیفیت ممکن در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند بنابراین آموزش‌های ما در شیوه مجازی کیفی‌تر شده است و حتی دانشجویان می‌توانند به صورت مجازی دروس خود را توسط استاد دانشگاه‌های دیگر دریافت کنند.
شروع باب جدید در عرصه آموزش دانشگاه‌ها
وزیر علوم، گفت: خوشبختانه تجربه خوبی از آموزش مجازی به دست آمد و یک باب جدیدی در عرصه آموزش باز شد، حتما در نیم‌سال‌های آتی این شیوه آموزش تکمیل خواهد شد. تلاش ما این است که در سال‌های آینده این ظرفیت را حفظ کنیم چرا که در گذشته صرفا برخی دروس در برخی دانشگاه‌ها آموزش حضوری داشتند اما در شرایط فعلی این زمینه فراهم شده است که همه دانشگاه‌ها در درس‌هایی که مایل هستند به آموزش مجازی دسترسی داشته باشد.
وزیر علوم تاکید کرد: ما دانشگاه‌های بسیار زیادی با قابلیت‌های بالا در کشور داریم، به طوریکه برخی دانشگاه های ما با حدود ۵۰۰ هیات علمی توانسته است تاثیرگذاری‌های زیادی در عرصه ملی و بین‌المللی داشته باشد بنابراین اینکه تعدادی از روسای دانشگاه‌ها با یکدیگر همکاری و همفکری می‌کنند و مخالف آن نیستم اما تعدادی از این مراکز نمی‌توانند مبنای ارزیابی کیفی دانشگاه‌ها باشد.
وزیر علوم همچنین با تاکید بر اینکه قریب به ۵۰ دانشگاه قوی در کشور داریم که دانشگاه‌ها و مراکز علمی دیگر کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد. به خصوص در مراکز استان‌ها پوشش علمی و اجرایی سایر دانشگاه‌ها به خوبی انجام می‌شود.
آغاز فاز جدید طرح ساماندهی مراکز آموزش عالی
دکتر غلامی با تاکید بر اینکه فاز دیگر طرح ساماندهی آموزش عالی به زودی به اجرا خواهد درآمد، گفت: بر اساس این طرح امکانات دانشگاه‌های کوچک در شهرهای دیگر به سمت تقویت آموزش عالی در شهرهای کوچک با زیرساخت‌های مناسب انجام می‌گیرد.
به گفته وزیر علوم، زیرساخت‌ها در بحث آموزش مجازی، اینترنت و اتصال به شبکه اینترنتی است. خوشبختانه وزارت ارتباطات در این دوره کمک کردند و امیدواریم در دوره بعد نیز کمک کنند تا به خوبی این آموزش را برگزار کنیم.
وی تاکید کرد: تلاش ما این بوده است که در استان‌ها و سایر شهرها بتوانیم زیرساخت‌های اینترنتی آموزش مجازی را تقویت کنیم. از نظر سخت افزاری نیز اغلب دانشگاه‌ها از طریق اتصال به دانشگاه‌های بزرگ و مراکز نزدیک به خود از برخی سرورها استفاده کنند. هر چند تهیه این زیرساخت‌ها کار بسیار سختی نیست. بنابراین کوچک یا جوان بودن دانشگاه‌ها دلیل بر این نیست که از دانشگاه‌های بزرگ عقب‌تر هستند.
جزییات اجرای یک طرح
وزیر علوم به جزئیات اجرای طرح ساماندهی مراکز آموزش عالی اشاره کرد و گفت: این طرح نوعی چینش مراکز آموزش عالی بر اساس آمایش، ماموریت‌های علمی و کیفی سازی است تا از رها شدگی، تک کار کردن و پراکندگی آموزش عالی در کشور و واحدهای آن جلوگیری شود که البته بخش های زیادی از این طرح اجرایی شده و بخش‌های دیگری نیز در سال پیش رو انجام خواهد گرفت. در واقع یکپارچگی منظم و هدفمند در آموزش عالی اتفاق خواهد افتاد.
علت برخی مقاومت های اجرای طرح ساماندهی
وزیر علوم در خصوص برخی مقاومت‌ها برای اجرای طرح ساماندهی مراکز آموزش عالی نیز گفت: این مقاومت‌ها بیشتر به دلیل ناآشنایی و عدم شناخت با اهداف برنامه صورت می‌گیرد و ما تا جایی که ممکن است تلاش کردیم نگرانی‌های محلی و منطقه‌ای در این زمینه را کم کنیم یعنی قرار نیست آموزش عالی بدون توجیح کافی و ماموریت مشخص از یک محلی برچیده شود. بنابراین در جاهایی که لازم است این مراکز باقی خواهد ماند، اینکه از یک مرکز مستقل کوچک فعلی به یک مرکز بزرگ وصل کنیم نباید نگرانی را داشته باشند. چرا که آنها می‌توانند از پشتیبانی مراکز علمی بزرگ بهره مند شوند تا خدمات با کیفیتی را ارائه دهند و دانشجو می‌داند کمبودهای دانشگاه آنها از طرف یک دانشگاه بزرگ پشتیبانی می‌شود.
وی ادامه داد: طرح فوق یک طرح مطالعه شده‌ای است و اگر اجرایی شود ارتقای کیفی آموزش عالی را خواهیم داشت به ویژه در رتبه بندی‌های جهانی رتبه ما بالاتر خواهد رفت و ما نمی‌توانیم در حال حاضر با این وضعیت فعلی در عرصه‌های جهانی جایگاه خود را حفظ کنیم. یعنی اینکه تعداد زیادی از اعضای هیات علمی وجود دارد که در شبکه علمی بزرگ جهانی حضور ندارند. در حالیکه ظرفیت علمی آنها بالاتر است و اگر طرح ساماندهی اجرا شود تلاش‌های مراکز با یکدیگر اجرا خواهد شد.
دکتر غلامی گفت: در حال حاضر ما بسیاری از مراکز جوان با هیات علمی بالایی داریم که به هیچ عنوان در رتبه بندی‌های علمی حضور ندارند و قطعا از ظرفیت حضور کشور ما در رتبه بندی‌های بین‌المللی کنار گذاشته شده است در حالیکه طرح ساماندهی می‌تواند آنها را در یک محور مشخص قرار بدهد و اصل هدف طرح نیز کیفی سازی و ماموریت مدار کردن دانشگاه‌ها است تا دانشگاه‌ها بر اساس ماموریت و اولویت‌های تعیین شده فعالیت کنند.
اجرای طرح ساماندهی در دانشگاه‌های کوچک
دکتر غلامی با تاکید بر اینکه هشت سال برای تدوین طرح ساماندهی مراکز آموزش عالی کار شده است، گفت: در حال حاضر اجرای طرح در برخی دانشگاه‌ها نظیر علمی کاربردی، پیام نور، فنی و حرفه‌ای و برخی دانشگاه‌های کوچک انجام شده است اما حجم بزرگ آن که شامل دانشگاه‌های دولتی است در هفته‌های پیش رو و تا پایان امسال اجرایی خواهد شد.
آغاز سال تحصیلی آینده به صورت ترکیبی/اعلام نتایج نهایی کنکور تا ۱۵ مهر
وزیر علوم در خصوص زمان آغاز سال تحصیلی آینده نیز گفت: ما مشکلی برای تحصیل دانشجویان دوره تحصیلات تکمیلی در ترم آینده نداریم و این دانشجویان می توانند سال تحصیلی جدید خود را با یک یا دو هفته با تاخیر شروع خواهند کرد اما با توجه به اینکه سازمان سنجش آموزش کشور اعلام کرده است برای اعلام نتایج نهایی داوطلبان آزمون سراسری کارشناسی و کاردانی در فشرده‌ترین شکل حداقل به ۴۵ روز زمان نیاز دارد، بنابراین نتایج کنکور حدودا تا ۱۵ مهر اعلام می‌شود تا ثبت نام این دانشجویان در دانشگاه‌ها انجام شود. به همین جهت کلاس‌ها قبل از پایان مهر آغاز خواهد شد اما دانشجویان از اول آبان ماه با اطمینان بیشتر کلاس‌های آموزشی خود را شروع خواهند کرد.
ترم آینده را بهمن ماه آغاز نمی‌کنیم
دکتر غلامی افزود: به هیچ عنوان ترم آینده را بهمن ماه آغاز نمی‌کنیم چرا که با وقت و عمر دانشجویان سر و کار داریم و وقتی که می‌توانیم این موضوع را مدیریت کنیم چرا باید فضا را خالی کنیم و آن را به یک زمان دیگر موکول کنیم. ضمن اینکه مشخص نیست بهمن ماه شرایط شیوع کرونا بهتر خواهد شد. لذا ما آمادگی کامل داریم با شرایط فعلی ترم آینده را شروع کنیم و فرار کردن از مشکلات و به آینده موکول کردن کاری را درست نمی‌کند ضمن اینکه ممکن است تعدادی نیز در این موضوع بخواهند شرایط را به هم بریزند.مثلا فردی اصلا داوطلب کنکور نیست و به دلایل اهداف و برنامه‌های خود اصلا نمی‌خواهد در کشور ما آزمونی برگزار شود. باید مراقب این گونه افراد باشیم.
آموزش ترم آینده دانشجویان جدیدالورود حضوری است
وزیر علوم با اشاره به اینکه آموزش ترم آینده دانشجویان جدیدالورود به صورت حضوری خواهد بود گفت: فعلا برنامه این است که دانشگاه‌ها اگر بتوانند کلاس‌های آموزشی دانشجویان جدیدالورود را به صورت حضوری شروع کنند. چرا که آنها باید محیط دانشگاه را بشناسند و با اساتید آشنا شوند و به طور کلی از محیط دانشگاهی آشنایی کسب کنند.
به گفته دکتر غلامی، آموزش دانشجویان جدیدالورود بعد از حضوری به سمت آموزش مجازی منتقل خواهد شد. لذا برنامه این است که آموزش دانشجویان را جدیدالورود را برای ترم مهر حضوری انجام دهیم و این امکان برای دانشگاه‌ها وجود دارد و تعداد جمعیت این دانشجویان نسبت به جمعیت کل دانشجویان یک دانشگاه پایین است و دانشگاه‌ها نیز می‌توانند تا جایی که ممکن است خدمات رفاهی را برای آنها عرضه کنند ضمن اینکه اگر دانشجویان در دانشگاه‌ها پذیرش شوند در صورت نیاز خوابگاه در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.
وزیر علوم در خصوص صدور مدارک تقلبی از سوی برخی مراکز و موسسات آموزش عالی کشور نیز گفت: فضای دستگاه‌های مختلف ما در کشور متکی به مدرک تحصیلی افراد است به خصوص اینکه بعد از اشتغال بسیاری از افراد دنبال مدرک می‌روند و تعداد زیادی از این مدارک ممکن است در راستای شغل آنها نباشد. در نتیجه اعتبار مدرک برای ارتقای شغلی موجب ارتقای حقوق و دستمزد افراد خواهد شد. این امر در دوره‌ای به تدریج اتفاق افتاد و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی به ویژه دولتی‌ها این موضوع را اعمال کردند تا اینکه این امر تشویقی برای سایر افراد شد تا سراغ مدرک گرایی باشند. خوشبختانه ما طی شش سال گذشته با توجه به ضوابط و مقررات جدید استخدامی کشور با کاهش مدرک گرایی مواجه شدیم اما آنچه که در گذشته اتفاق افتاده هنوز از طرف آن مشخص می‌شود.
روش استعلام اعتبار مدرک تحصیلی
دکتر غلامی با اشاره به مهیا شدن شیوه استعلام مدارک تحصیلی توسط افراد گفت: درخواست ما این است که اعتبار مدارک تحصیلی را از وزارت علوم استعلام کنند تا ما پاسخ را به آنها بدهیم. ضمن اینکه سیستم برخطی که در حال حاضر در شبکه ملی کشور وجود دارد به راحتی امکان استعلام مدرک تحصیلی و دانشجو بودن افراد را مشخص می‌کند که تقریبا داده‌های وزارت علوم به این مرکز انتقال داده می‌شود. هر سازمان یا نهادی اگر بخواهد مدرک تحصیلی را استعلام کند می تواند با مراجعه به سیستم و وارد کردنو مشخصات مدرک از محتوا و صحت مدرک اطلاع کسب کنند.
به گفته وی، تعداد زیادی از مراکز غیر دولتی بارکدی را روی مدارک صادر شده برای دانشجویان ثبت کردند و می‌توانیم با اسکن این بارکد از اعتبار مدرک اطلاع کسب کرد. بنابراین به سمت شفاف سازی و قانونمند شدن حرکت می‌کنیم. موافق نیستم جوی در کشور ایجاد شود که همه مدارک دانشگاهی زیر سوال برود. تعدادی تخلف و تقلب نباید مجموعه با کیفیت آموزش عالی ما را زیر سوال ببرد. وزارت علوم در حوزه نظارت با جدیت بسیار وارد می‌شود.
وزیر علوم تاکید کرد: باید وضعیت ما به گونه‌ای پیش برود که در دنیا جایگاه علمی دانشگاه‌ها افزایش پیدا کند. ما نباید خود را در کنار دولت‌های نوظهور که گاها بی شناسنامه هستند و حتی ملت خود نیز باور ندارند در یک مرزبندی جغرافیایی قرار می‌گیرند با آنها مقایسه کنیم. ملت ایران و کشور ایران با سابقه قوی تاریخی و فرهنگی حتما توان حضور قدرتمند را نیز در کنار سایر کشورهای دنیا را دارند. بنابراین توجه ویژه‌ای باید به جوانان انجام داد. چرا که در آینده تحولات جهانی به سمت فعالیت‌های علمی و فرهنگی حرکت می‌کند.
حمایت وزارت علوم از ایده‌های خلاقانه مجموعه‌های کوچک استارت‌آپی
دکتر غلامی خاطر نشان کرد: شاید بسیاری از مردم نمی‌دانند در کشور از ۴۳ پارک علم و فناوری که وجود دارد ۳۷ پارک تحت پوشش وزارت علوم اداره می‌شود، ضمن اینکه ۱۹۷ مرکز رشد تحت پوشش دانشگاه‌ها و پارک‌ها قرار گرفته است و ۱۸۰۰ شرکت دانش بنیان در این مناطق مستقر هستند و از بیش از ۵۰۰۰ شرکت دانش بنیانی که وجود دارد مابقی در پارک‌ها قرار دارند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: تلاش ما در وزارت علوم این است که از ایده‌های خلاقانه مجموعه‌های کوچک استارت‌آپی قبل از اینکه شرکت دانش بنیان شوند حمایت کنیم. چرا که این مراکز به محض اینکه شرکت دانش بنیان می‌شونداز پارک‌ها خارج می‌شوند. بنابراین تعداد شرکت‌های دانش بنیانی که از سیستم خارج شده‌اند بیشتر از ۱۸۰۰ دانش بنیان فعلی است و وزارت علوم بیشتر در حوزه تامین امکانات و پشتیبانی‌های لازم حمایت‌هایی از این شرکت‌ها انجام می‌دهد.
